Skolity: kościół parafialny p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny

Skolity (niem. Schlitt) to wieś lokowana przez biskupa Hermana z Pragi w roku 1348. Kościół otrzymał wtedy cztery włóki ziemi. W czasach biskupa Franciszka Kuhschmalza był filią parafii w Świątkach, ale w późniejszych czasach usamodzielnił się, o czym wspomina wizytacja z roku 1622. Pierwszy kościół powstał jeszcze w wiekach średnich (prawdopodobnie przed rokiem 1457), ale w roku 1684 nowo wybudowaną świątynię (p.w. św. Ewangelisty), która zachowała część murów poprzedniej, konsekrował biskup Michał Radziejowski. W roku 1708 budowla spaliła się. Została w tym samym roku odbudowana i konsekrowana przez biskupa Andrzeja Załuskiego, który nadał jej obecne wezwanie. Mniej więcej w tym samym czasie wzniesiono drewnianą wieżę o konstrukcji słupowej, która w dolnej kondygnacji jest obmurowana i otynkowana, natomiast w górnej oszalowana i nakryta dachem gontowym, przechodzącym w smukłą iglicę wykończoną blachą i zwieńczoną chorągiewką z herbem biskupa.
W roku 1907 budowla zastała powiększona od wschodu. Dobudowano wtedy neogotyckie prezbiterium, transept oraz przybudówki z okazałymi szczytami ozdobionymi blendami i sterczynami.
Wieloboczne prezbiterium prezentuje się szczególnie pięknie z wkomponowanymi oknami w tynkowanej oprawie, w dolnej części podwójne, nawiązujące do romańskich biforiów, w górnej zaś okrągłe wypełnione witrażami. Całość zamknięta jest ostrołukiem.
Na dachu, na skrzyżowaniu transeptu z nawą, widoczna jest smukła, podbita blachą, wieżyczka na sygnaturkę.
Pierwotny kościół był, jak to na Warmii, typu salowego. Obecny jest przebudowany, ale nadal zachowuje cechy gotyckie w części zachodniej (w starszych częściach dojrzeć można średniowieczne relikty, np. cegły o układzie blokowym), natomiast w części wschodniej neogotycki.
Z zewnątrz nawa podparta jest licznymi schodkowymi skarpami oraz ozdobiona na całej długości otynkowanym fryzem.
Szczyt zachodni, w części środkowej przesłonięty jest przez wieżę i mocno zrekonstruowany.
Pomiędzy skarpami umieszczono również zrekonstruowane, ostrołukowe okna w ceglanej oprawie z otynkowanym otokiem, natomiast w przybudówkach bardzo urokliwe podwójne okna, również zakończone ostrołukiem.
Ta ceglana świątynia znajduję się na czynnym cmentarzu i prezentuje się wyjątkowo pięknie ze względu na swoją ujmującą architekturę.
Można ją obejrzeć jadąc 18 km na południowy zachód od Dobrego Miasta.
Mariola Adela Karpowicz