Wapnik: kościół parafialny p.w. św. św. Anny i Andrzeja Apostoła

Wapnik (niem. Kalkstein) - wieś lokowana przez biskupa Henryka Flaminga w roku 1285.
Pierwszym, wzmiankowanym w roku 1346, proboszczem był Mikołaj, ale wiadomo też, że na ten okres przypada budowa kościoła, którego powtórnej konsekracji dokonał w roku 1580 biskup Marcin Kromer, ku czci św. Andrzeja. Drewniana wieża dobudowana została w roku 1615. Ta średniowieczna budowla dotrwała do początków XX wieku, ustępując miejsca obecnemu, większemu kościołowi, zbudowanemu w roku 1923, który konsekrował 1 września 1924 roku biskup Augustyn Bludau ku czci św. Anny i św. Andrzeja.
Jest to budowla neobarokowa, typu bazylikowego, murowana i całkowicie otynkowana. Nawy boczne przykryte są dachem pulpitowym, natomiast nawa główna dachem dwuspadowym. Od strony południowej dostawiona jest kruchta z wejściem zakończonym łukiem półkolistym. Natomiast od strony północnej wielobocznie zamknięta kaplica. Całości dopełniają okna o wykroju okrągłym oraz wklęsło - wypukłym.
Wieża przykryta jest dachem namiotowym, mało ozdobna, poszczególne części oddzielone są wydatnym gzymsem. Z czterech stron wieży widoczne są blaszane zegary w opłakanym stanie, a na dachu żelazny krzyż.
Portal wejściowy mało atrakcyjny, zamknięty łukiem półkolistym, nieco obniżonym.
Ściana wschodnia prosta, z dostawionym, wielobocznie zamkniętym prezbiterium z oknami o interesującym wykroju.
Wnętrze przykryte płaskim stropem. Przejście z nawy do prezbiterium o ciekawym trójlistnym wykroju, podobnie jak arkady łączące nawę główna z bocznymi.
Ołtarz główny, barokowy, z XVII wieku z obrazem św. Andrzeja Apostoła.
Ambona mało ozdobna z krzyżem na baldachimie.
Chór muzyczny wsparty na drewnianych, skręconych spiralnie kolumnach, również mało interesujący.
Do zabytkowego wyposażenia należy także średniowieczna, granitowa kropielnica.
Kościół znajduje się w środku niewielkiej wsi, można go obejrzeć jadąc drogą z Lubomina do Miłakowa.

Mariola Adela Karpowicz

Źródła:
Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 1978
Mieczysław Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Agencja Wydawnicza "Remix"