Żegoty: kościół p.w. Jana Laterańskiego

Pierwszy kościół zbudowany był w XIV wieku, ale w wieku XVI uległ spaleniu. Świątynię szybko odbudowano i w 1606 roku został poświęcony przez biskupa Szymona Rudnickiego. Na początku XX wieku poważnie zagrożoną budowlę rozebrano i zastąpiono okazałym neogotyckim kościołem p.w. św. Jana Laterańskiego, wzniesionym w latach 1909 - 1910 i konsekrowanym przez biskupa Augustyna Bludau.
Jest to murowana z czerwonej cegły trójnawowa hala z wyodrębnionym prezbiterium i wieżą.
Na wielokątnej wieżyczce była kiedyś pochodząca z poprzedniej świątyni chorągiewka z datą 1515, ale niestety już jej nie ma. Zastąpił ją metalowy krzyż. Sama wieżyczka jest konstrukcji metalowej i zakończona jest ostrym daszkiem.
Kościół posiada niewiele zdobień, ale na uwagę zasługują blendy z jednej i drugiej strony prezbiterium i zachodniej ścianie świątyni oraz dość gęsto rozmieszczone dwustopniowe przypory okalające budowlę, okna wypełnione dwułuczem oraz kilka ceglanych sterczyn.
Wnętrze nakryte jest sklepieniem żebrowym, a jego wyposażenie ma w większości neogotycki charakter i tworzy jednolitą stylowo całość. Miejscowi powiadają, że jeszcze 20 lat temu sklepienie pokryte było pięknymi polichromiami, ale niestety zostały zamalowane na biało.
Ołtarz pochodzący z roku 1912 nawiązuje swym charakterem do ołtarza z fary w Lidzbarku Warmińskim.
Ambona jest również neogotycka, bardzo oszczędna w zdobienia.

Na uwagę zasługują obiekty, które przetrwały z poprzedniej budowli m.in. barokowy krucyfiks z końca XVII wieku znajdujący się w południowej nawie bocznej. Jest wyjątkowej urody, o jego pięknie i unikalnym charakterze stanowi to, że opleciony jest wieńcem z winnymi gronami, w którym wplecione są Narzędzia Męki.
Kościół otacza neogotyckie ogrodzenie z bramkami wejściowymi i czterema narożnymi kaplicami, co jest wyraźnym, choć bardzo późnym nawiązaniem do tradycji odpustowych kościołów warmińskich. W dwóch z tych kaplic znajdują się ludowo - barokowe rzeźby: Matka Boska z Dzieciątkiem i św. Józef.

Kościół widoczny jest już za Klutajnami, jadąc z Lidzbarka Warmińskiego w kierunku Jezioran. Pięknie się prezentuje w porannym słońcu, gdy jadę dwa razy w tygodniu do miejscowej szkoły. Jest jednym z piękniejszych, które do tej pory widziałam na Warmii, myślę, że ma to może związek z miejscem, które szczególnie lubię...
Mariola Adela Karpowicz
Źródło: Tadeusz Chrzanowski "Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii"