Bogatyńskie: neogotycki kościół z początku XIX wieku

2015-05-20 14:47:38(ost. akt: 2015-05-20 14:41:21)

Autor zdjęcia: Mariola Adela Karpowicz

Bogatyńskie (dawniej Bogatyń, niem. Tüngen) - wieś rycerska, lokowana na prawie pruskim w roku 1282. Nazwę zawdzięcza wywodzącej się stąd rodziny von Tüngen, z któej pochodził biskup warmiński Mikołaj, piastujący swój urząd w latach 1467 - 1489.
W starych niemieckich dokumentach są zapiski o polskiej nazwie wsi - Bogatyny, od osiadłego tu rodu Bogatyńskich, którzy stawili zacięty opór Krzyżakom w czasie podboju tych ziem w XIII wieku. W roku 1595 ówczesny właściciel wsi Otto Jordan ufundował tu kościół, w którym odprawiano nabożeństwa od roku 1611 (prof. Chrzanowski podaje, że stała tu kaplica od 1593 roku). Konsekracji doczekał się dopiero w roku 1625 z rąk biskupa sufragana Michała Działyńskiego. W czasie wojen napoleońskich został poważnie uszkodzony, stąd podjęto decyzję o jego wyburzeniu w roku 1824.
Kościół, który stoi do dnia dzisiejszego zbudowano w roku 1830, a w roku następnym konsekracji dokonał biskup sufragan Andrzej Stanisław Hatten (Hatyński).
Jest to skromna neogotycka budowla, całkowicie otynkowana z interesującymi szczytami oraz ceglanymi, ozdobnymi detalami.
Przez długość kościoła rozmieszczono wąskie, ostrołukowe okna w ceglanej oprawie. Korpus przecina też parapet, mniej więcej w połowie jego długości. Na dwuspadowym dachu krytym ceramiczną dachówką stoi wieżyczka na sygnaturkę, zakończona krzyżem.
Najbardziej interesujące są sterczynowe szczyty ozdobione ustawionymi narożami fialkami oraz ceglanym fryzem o ciekawym kształcie.
Wschodni szczyt z dostawioną apsydą prezbiterialną (?) z wejściem oraz parą ostrołukowych, niewielkich okien. Pomiędzy fialkami ostrołukowe, wąskie okna. W części środkowej herb fundatora, jak mniemam, z datą 1830. Całość zwieńczona jest rzeźbą w opłakanym stanie.
Szczyt zachodni z portalem wejściowym dostosowanym stylowo do budowli. W części górnej powtórzony motyw ustawionych narożami fialek, z tym, że pomiędzy nimi zamiast okien wąskie, ostrołukowe blendy. Na szczycie, między sterczynami w równie złym stanie rzeźba, o nieokreślonej tożsamości...
Przy kościele stoi okazała, ceglana neogotycka kaplica grobowa rodziny von Biell - Tungen z roku 1859. Na południowej ścianie widnieje częściowo zatarta inskrypcja.
Bogatyńskie leżą ok. 6 km na południowy zachód od Ornety. Do wioski prowadzi wyboista, wykonana z betonowych płyt (popegeerowska) droga. Warto jednakże tu przybyć, ponieważ oprócz świątyni można obejrzeć Zespół rezydencjalny z XVIII wieku, zbudowany dla Stanisława Rutkowskiego, a po drodze zatrzymać się przy ruinach założenia pałacowo - parkowego w Karkajmach.
Mariola Adela Karpowicz

Źródła:
Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne
Piotr Skurzyński, Warmia i polskie Dolne Prusy. Gdynia, Wydawnictwo Region
Mieczysław Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Agencja Wydawnicza "Remix"
Andrzej Rzempołuch, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Agencja Wydawnicza "Remix"