Pieniężno: w godzinę dookoła świata

Prawie od początku cechą charakterystyczną klasztorów werbistowskich są urządzane przy nich muzea, albo przynajmniej gabloty z przedmiotami z terenów, na których pracują misjonarze. Miały one pomagać w pogłębianiu wiedzy na temat "dalekich krajów" i budzić zainteresowanie misjami.

Na początku był Rybnik

Muzeum Misyjno-Etnograficzne w Pieniężnie jest spadkobiercą działalności kolekcjonerskiej, która na terenach Polski rozpoczęła się jeszcze przed II wojną światową. W 1930 roku o. Emil Drobny SVD zorganizował muzeum misyjne w Domu Królowej Apostołów w Rybniku. Druga kolekcja powstała w Górnej Grupie na Pomorzu. W wyniku okupacji i działań powojennych zbiory te w dużej mierze uległy zniszczeniu lub zaginęły. Dopiero w 1964 roku udało się reaktywować wcześniejszą działalność. W siedzibie Misyjnego Seminarium Duchownego Księży Werbistów w Pieniężnie założono "gabinety misyjno-etnograficzne". Przyczynili się do tego ojcowie werbiści: Józef Seyda, Antoni Koszorz, Ewald Mandelka i Stanisław Ograbek. Placówka przejęła resztki ocalałych eksponatów z Rybnika i Górnej Grupy oraz Nysy. Nie bez znaczenia były darowizny z prywatnych zbiorów znajdujących się w posiadaniu niektórych ojców i braci. Jednak zasadniczy wpływ na dynamiczny rozwój kolekcji miała wielka ofiarność polskich misjonarzy werbistów rozsianych po całym świecie.

Zmiana nazwy

W 1980 roku zmieniono nazwę placówki na Muzeum Misyjno-Etnograficzne. Cztery lata później, dzięki szczególnemu zaangażowaniu ówczesnego dyrektora - o. Eugeniusza Śliwki SVD - została otwarta całkowicie nowa ekspozycja stała. Od 1998 roku funkcję dyrektora muzeum pełni o. Wiesław Dudar SVD.
Obecnie placówka posiada 7924 opracowanych i skatalogowanych obiektów etnograficznych oraz 673 eksponaty przyrodnicze. Ma stałe wystawy filialne w domach misyjnych w Chludowie k/Poznania, Górnej Grupie, Laskowicach Pomorskich, Lublinie i Nysie. Kilka razy do roku otwiera wystawy czasowe i stale współpracuje z wieloma muzeami i ośrodkami oświatowo-kulturalnymi na terenie całego kraju.

Jezus z afrykańską twarzą

Dwuczłonowa nazwa muzeum w Pieniężnie określa jego dwa, przenikające się, obszary zainteresowania. Z jednej strony jest to dorobek duchowy i materialny ludów, wśród których pracują werbiści. Widzimy więc narzędzia pracy, instrumenty muzyczne, broń, maski używane do rytualnych tańców. Z drugiej strony muzeum próbuje przybliżyć sposoby inkulturacji chrześcijaństwa w miejscowe tradycje. Pięknie prezentują się zabytkowe ornaty i paramenty liturgiczne wykonane z chińskiego jedwabiu, a ukrzyżowany Jezus ma twarz Afrykańczyka lub Nowogwinejczyka. To wszystko jest zaaranżowane według kontynentów, ze szczególnym uwzględnieniem bogatej kolekcji z Papui Nowej Gwinei, Indonezji, Indii i Chin.
Każdego roku w tym niewielkim mieście na Warmii, ponad dziesięć tysięcy zwiedzających odbywa z przewodnikiem szczególną podróż dookoła świata. Nie zajmuje im to więcej niż jedną godzinę. Wystarczy to jednak, by poszerzyć swoje horyzonty, spróbować dotknąć życia w innych warunkach i docenić zaangażowanie misjonarzy.
O. Wiesław Dudar